FAQ Festival tips 2023
door Ronald van Hest
Vanaf donderdag 2 november 2023 kunnen liefhebbers van experimentele elektronische muziek hun hart ophalen Dan wordt op verschillende locaties in Den Bosch weer het FAQ Festival gehouden, dat sinds een paar jaar onderdeel is van November Music. We pikken er in deze vooruitblik enkele opvallende acts uit.
Nik Void en Klara Lewis
Nik Void (beter bekend als Nik Colk Void) en Klara Lewis maken op zaterdag 4 november hun opwachting in de Studio van de Verkadefabriek. Beide dames hebben los van elkaar al een behoorlijke carrière opgebouwd. Nik Void begon als zangeres van KaitO, voordat ze overstapte naar Factory Floor. Die groep maakte furore met een mix van postpunk, industriële muziek en minimalistische techno. Factory Floor wordt nogal eens vergeleken met Throbbing Gristle, de grondleggers van de industriële muziek. Overigens heeft Nik Void samen met de voormalige Throbbing Gristle-leden Chris Carter en Cosey Fanni Tutti een paar albums onder de naam Carter Tutti Void gemaakt. En vorig jaar bracht ze haar eerste soloalbum uit: Bucked Up Space. Op dat geslaagde album is vooral kale techno te horen.
Klara Lewis groeide op in Zweden en is de dochter van Graham Lewis, de bassist van de legendarische Engelse postpunkband Wire. Die groep dankt zijn faam vooral aan drie klassieke platen uit de jaren zeventig: Pink Flag, Chairs Missing en 154. Is de eerste plaat nog vooral een punkalbum, de twee daarna zijn een voorbeeldig huwelijk tussen melodieuze popsongs en experimenteerdrift. Graham Lewis vertegenwoordigt binnen Wire het experimentele element. Klara heeft haar hang naar muzikale experimenten dus niet van een vreemde.
De soloalbums van Klara Lewis bevatten vooral abstracte geluidskunst, hier en daar afgewisseld met ritmische elementen en een kleine flard melodie. Een opmerkelijke uitzondering is dan weer de twintig minuten durende single Ingrid, die juist zeer melodisch en sferisch is. De compositie is grotendeels rond een celloloop opgetrokken en eindigt in een prachtige gruizige elektronische laag. Ook de op plaat vastgelegde live-performance Live in Montreal 2018 is voor haar doen behoorlijk melodieus en op een bepaald moment zelfs bijna soulful te noemen.
Dit jaar sloegen Nik Colk Void en Klara Lewis de handen ineen op het werkstuk Full-On. Dat album biedt een goede balans tussen de stijlen van beide dames. Het is toegankelijker dan de muziek van Lewis, maar abstracter dan wat Void doorgaans maakt. Het concert in de Verkadefabriek begint om 20.45 uur.
Mark Fell en Rian Treanor
Mark Fell en zijn zoon Rian Treanor treden vrijdag 3 november om 22.30 uur op in de Toonzaal. Beiden grossieren in kale elektronische dansmuziek met heftige, soms ook complexe, ritmes.
De net als Treanor uit het Engelse Rotherham afkomstige Mark Fell geldt als een pionier in genres als IDM (Intelligent Dance Music) en glitch. Laatstgenoemd genre kenmerkt zich onder meer door haperingen en overslaande geluiden of ritmes. Fell heeft platen uitgebracht onder zijn eigen naam, als Sensate Focus en met SND, het duo dat hij samen met Mat Steel vormde. Verder heeft hij verschillende samenwerkingen met andere artiesten op zijn naam staan, waaronder albums met Will Guthrie en Oren Ambarchi. Daarnaast houdt hij zich bezig met het maken van experimentele films en zaken als hedendaagse filosofie en radicale politiek.
De muziek van Rian Treanor is wat dansbaarder en melodieuzer dan die van zijn vader. Dat geldt vooral voor zijn vroege werk, waarop ook de invloed van een genre als U.K. garage zich doet gelden. Zijn latere platen zijn complexer en getuigen van zijn interesse voor Afrikaanse muziek. Zo is zijn album File Under U.K. Metaplasm mede geïnspireerd door de Tanzaniaanse singeliscene. En op het dit jaar verschenen Saccades werkt hij samen met de Oegandese muzikant Ocen James. James bespeelt de rigi rigi, een eensnarige viool, en is een van de kopstukken van de Acholitronix, een beweging die traditionele Noordoegandese Acholimuziek wil moderniseren door akoestische instrumenten te verbinden met elektronische beats. Acholi is overigens geen genre, maar wel de naam van het volk dat hoofdzakelijk in het noorden van Oeganda woont. Het belooft een beatrijke avond in de Toonzaal te worden voor mensen met stalen zenuwen.
Floris Vanhoof enThomas Ankersmit
De Serge Modular, een analoge synthesizer ontworpen door de Amerikaans- Russsische componist en ontwerper Serge Tcherepnin, viert dit jaar zijn vijftigjarig bestaan. Ter gelegenheid daarvan zullen twee geluidskunstenaars tijdens het FAQ Festival op donderdag 2 november in de Toonzaal hun opwachting maken om een concert op dat instrument te geven: Floris Vanhoof en Thomas Ankersmit.
De in 1982 in het Belgische Mol geboren Floris Vanhoof bijt om 20.00 uur het spits af. Hij is geïnteresseerd in een hybride vorm van film, foto en muziek. In zijn werk staan projecties en muziek uit modulaire synthesizers centraal. Hij kiest niet om nostalgische redenen voor analoge apparatuur, maar omdat hij graag wil experimenteren met datgene wat vroeger als hightech werd beschouwd. Dat nieuwe technologieën niet taboe zijn, blijkt wel uit het feit dat hij ook gebruik maakt van microprocessoren. Vanhoof, die in Antwerpen woont en werkt, maakt zijn instrumenten en installaties zelf en is geïnspireerd door de structurele film en vroege elektronische muziek.
De Nederlandse geluidstovenaar Theo Ankersmit neemt vanaf 21.00 uur het stokje over. Voor hem is de Serge Modulair al vele jaren zijn hoofdinstrument. De in 1979 in Leiden geboren Ankersmit is sinds de jaren negentig als componist en muzikant actief. Hij opereert vanuit Amsterdam en Berlijn. Hij bespeelt zowel elektronische instrumenten als de saxofoon. In zijn veelal abstracte werk wisselen drones, verstilde elementen en pauzes elkaar af. Ook maakt hij in zijn muziek gebruik van infrageluid (gerichte geluidsstralen) en otoakoestische emissies. Daarbij komen geluiden uit het hoofd van de persoon zelf. Ankersmit is voornamelijk actief als soloartiest, maar heeft ook samengewerkt met de Italiaanse componist en muzikant Valerio Tricoli en de befaamde in minimalisme en drones gespecialiseerde Amerikaanse componist Phill Niblock. Met laatstgenoemde zelfs jarenlang. Verwacht in de Toonzaal geen melodieën, maar wel een wonderlijke reis door het klankuniversum van de Serge Modular.
HOT TIP 28/10/2023 !!!!!!!!!!!!! IJSKOUD DE ZACHTSTE!!!
FACS
door Ronald van Hest
Het Stroomhuis in Eindhoven geeft zaterdag 28 oktober ruim baan aan de even vervreemdende als verontrustende klanken van FACS. Het uit Chicago afkomstige trio geeft daar dan zijn enige Nederlandse concert.
FACS komt voort uit de experimentele rockgroep Disappears. De muziek van de groep wordt vaak omschreven als artrock, maar door de duistere sfeer en het gitaarspel van frontman Brian Case dat soms jengelt als dat van This Heat en regelmatig krast als dat van Joy Division heeft de sound vaak bijzonder veel weg van postpunk.Veel nummers beginnen intrigerend of pakkend, maar vroeg of laat – meestal vroeg – komt er een wending waarbij het geheel stroef en dreigend begint te klinken. De songs lijken koel en analytisch uitgebeend te worden en het is alsof de luisteraar langzaam maar zeker een moeras wordt ingetrokken. Alle albums van FACS zijn het beluisteren meer dan waard, maar Void Moments en het dit jaar verschenen Still Life In Decay zijn toch wel de hoogtepunten. Dat laatste album handelt onder meer over klassenstrijd en de zoektocht naar identiteit en betekenis in een steeds verder afbrokkelende samenleving. Het lijkt al met al dus een weergave van de Amerikaanse samenleving waarin Democraten en Republikeinen al jarenlang verhit tegenover elkaar staan en de verschillen tussen arm en rijk enorm zijn.
In het voorprogramma staat de Nederlandse band SULTAN. Die speelt naar eigen zeggen pre-apocalyptische post-genre punkrock. In de praktijk klink dat energiek en catchy.
De modellen van Gijs Bakker
door Ronald van Hest in het Noordbrabants Museum tot 1 juni 2023
Gijs Bakker is vooral bekend als ontwerper van sieraden. Zo baarde hij in 1967 tijdens een avantgardistische mode- en sieradenshow, die hij samen met zijn in 1984 overleden creatieve en levenspartner Emmy van Leersum in het Stedelijk Museum in Amsterdam verzorgde, veel opzien met zijn baanbrekende ontwerpen. Met name het kachelpijpcollier dat een mannequin droeg, deed veel stof opwaaien. En de wereldberoemde popzangeres Rihanna poseerde in 2017 met Bakkers halssieraad Double Chin op de cover van het tijdschrift Elle. Bakker heeft echter ook als industrieel ontwerper flink aan de weg getimmerd., iets wat de expositie De modellen van Gijs Bakker in het Design Museum in Den Bosch eens te meer onderstreepte.
In zijn carrière als industrieel ontwerper heeft Gijs Bakker gewerkt voor onder meer Polaroid, Artifort, Van Kempen & Begeer, ENO Studio en Droog Design. Laatstgenoemd bedrijf, een ontwerperscollectief dat een collectie producten van (inter)nationale ontwerpers onder de aandacht wil brengen, richtte hij in 1993 op met kunsthistorica en critica Renny Ramakers. In 2009 verliet Bakker het bedrijf wegens een verschil van inzicht over de te varen koers.
Alle prototypes die Gijs Bakker gemaakt heeft zijn nu eigendom van het museum. Het Design Museum toonde verschillende prototypes en modellen die Gijs Bakker heeft gemaakt. Zo liet het museum zien hoe het denkproces tot het uiteindelijke ontwerp heeft geleid. De expositie toonde onder meer de modellen voor het koffieservies waarmee Bakker afstudeerde, een koffiezetapparaat, een afwasbol en een schaalmodel voor de dit jaar weer in productie genomen Levi’s Chair.
“Den Bosch neemt sowieso een aparte plaats in mijn loopbaan in,” vertelt Bakker. “Ik was als ontwerper actief voor Cor Unum. (Zie voor meer informatie over dit Bossche keramiekbedrijf het artikel dat op deze site onder het kopje Archief te vinden is, RvH.) Voor dat bedrijf heb ik ook ontwerpers als Benno Premsela en Geert Lap aangetrokken.”
Cor Unum wil in de toekomst meer gaan samenwerken met het Glaslab en het Grafisch Atelier. ”Het is belangrijk dat ze gezamenlijk meer naar buiten treden, om hun bekendheid te vergroten,” vindt Bakker. “En het is van belang om de opleidingen in de buurt aan je te binden en ook goed contact te blijven houden met de musea in de regio.”
Tijdens zijn werk als industrieel ontwerper botste de artistieke vrijheid die Bakker zich wenste nogal eens met de commerciële belangen van de opdrachtgever. “Ik moest voor Moulinex ooit een koffiezetapparaat ontwerpen,“ vertelt hij . “Dat had ik geheel doorzichtig gemaakt, zodat het hele koffiezetproces nauwlettend te volgen was. Het bedrijf durfde de productie ervan echter niet aan, omdat bepaalde testgroepen er niet warm voor liepen.”
Het model voor het koffiezetapparaat was in het Designmuseum te zien, evenals de afwasbollen die Gijs Bakker in 1996 voor de HEMA vervaardigde. “Ik bracht het ontwerp terug tot de essentie, ”aldus de ontwerper. “De bollen zaten in een roestvrijstalen knijper, dat als handvat diende. Zo konden ze, indien nodig, snel vervangen worden. Ze waren zodoende een stuk milieuvriendelijker dan de afwasborstel die een geheel vormt. Uiteindelijk werden ze vanwege tegenvallende verkoopcijfers na een jaar alweer uit de roulatie genomen.”
Dit soort commerciële perikelen maakten dat zijn werkzaamheden als sieraadontwerper, vanwege de grotere vrijheid, bijna als een verademing aanvoelen. Toch blijft er ook op dat terrein nog het nodige te wensen over. Bakker wil graag de in zijn ogen vastgeroeste sieradenwereld openbreken. Daarom richtte hij in 1996 samen met Marijke Valancesca het sieradenlabel Chi ha paura…? (Italiaans voor wie is er bang voor) op, sinds 2013 chp…? geheten. Ze willen met het label de angst voor het hedendaagse sieraadontwerp wegnemen en laten zien dat een sieraad meer dan louter een decoratieve functie kan hebben. Een sieraad kan ook een boodschap uitdragen. “Ik heb een sieraadontwerp gemaakt met een afbeelding van een auto erop,” aldus Bakker. “Daarmee wilde ik op een ludieke manier het gevestigde rolpatroon tussen mannen en vrouwen aan de kaak stellen. Als er auto’s gekocht worden, is dat meestal een mannenzaak. Door de afbeelding van een auto op een sieraad te vestigen, draai ik dat in feite om.”
“Het is tot nog toe niet gelukt om de sieradenwereld open te breken,” vervolgt Bakker. “Weliswaar zijn er nu sieraden voor een wat vriendelijkere prijs te koop, maar de sieradenbranche is eigenlijk alleen maar commerciëler geworden.”
Op de vraag welke kunstenaar hij bewondert, antwoordt Bakker Alexander Calder. “Hij was zeer veelzijdig en vernieuwend met zijn sculpturen en mobiles. Een beeldend kunstenaar maar zeker ook een sieradenontwerper. Een prachtige overzichtstentoonstelling in New York van al zijn gebruiksvoorwerpen maakte diepe indruk,” motiveert Bakker zijn keuze.
De modellen van Gijs Bakker waren tot 1 juni 2023 in het Design Museum te zien.
Thomas Trum
Onder de titel Daily Spins exposeerde de Rosmalense kunstenaar Tomas Trum enkele monumentale kunstwerken op de muren en vloer van het Noordbrabants Museum in Den Bosch. Met een zelfgemaakte verfspuitmachine, die meerdere banen verf tegelijk kan aanbrengen, heeft hij een vloer van het museum onder handen genomen. Zijn grootste werk tot nu toe. Ook heeft hij met een levensgrote viltstift een door de waaiervorm geïnspireerde schildering op een muur aangebracht. De kunstwerken worden begeleid door een soundscape van de Bossche geluidskunstenaar Emiel van den Dungen (artiestennaam Milio). Een verwijzing naar de dagelijkse praktijk in het atelier van Trum, waar de kunstenaar werkt op het ritme van de muziek. Van den Dungen combineert in de soundscape geluiden uit het atelier met ritmische loops en ambientmuziek.
Trum en het Noordbrabants Museum zijn geen onbekenden van elkaar. Zo maakte hij in 2018 onder de noemer Brabantse Nieuwe een tijdelijke muurschildering in de Tuingalerij van het museum. Daarnaast heeft het Noordbrabants Museum twee werken van hem aangekocht.
Maar ook buiten Den Bosch heeft hij flink aan de weg getimmerd. Zo exposeerde Trum onder andere in de Grote Kerk in Alkmaar en in toonaangevende galerieën in Berlijn en New York.
In Trums altijd abstracte werk, dat vaak groot van omvang is, neemt het experimenteren met kleuren, materialen en vormen een belangrijke rol in. Alles gebeurt via het trial by error- principe, waarbij het eindresultaat niet van tevoren vaststaat en een belangrijke mate van spontaniteit behouden blijft. Trum heeft een fascinatie voor grote voertuigen die een taak uitvoeren en sporen achterlaten, zoals een ploegmachine die lijnen trekt. Zo gebruikt hij een landbouwmachine die hij heeft omgebouwd tot verfspuitmachine. De verfsporen die de machine achterlaat worden niet verborgen maar bewust getoond. De kijker wordt op die manier verleid om de volgorde van de getrokken lijnen in kaart te brengen.
Daily Spins was tot en met 21 mei 2023 in het Noordbrabants Museum te zien. Het museum is voortgekomen uit het Noordbrabants Genootschap.
Wim Delvoye Labour of love
door Ronald van Hest in het Noordbrabants Museum tot 29 januari 2023
Werken met contrasten, een hang naar provoceren en een liefde voor het ambachtelijke. Dat alles kenmerkt het werk van de Belgische beeldend kunstenaar Wim Delvoye. Voor het eerst is zijn werk in Nederland te bezichtigen. En nog wel in Het Noordbrabants Museum in Den Bosch. Dit alles onder de naam Labour of Love.
Delvoye schept er een genoegen in om hoge kunsten te combineren met beelden uit de moderne populaire cultuur of alledaagse gebruiksvoorwerpen. Het leidt tot de meest wonderlijke combinaties. Zo zijn in Het Noordbrabants Museum gasflessen met afbeeldingen in Delfts blauw te zien en strijkplanken waarop decoraties zijn aangebracht. Maar de expositie toont ook kathedralen die op vrachtwagens zijn gevestigd en stills van populaire computerspellen uitgevoerd in marmer. En er is een videofilm die het uitknijpen van een puist toont. Een daad die begeleid wordt met romantische muziek.
Het is duidelijk dat Delvoye graag spot met kijkconventies. Soms levert dat provocerende resultaten op zoals de glas in lood ramen waarin röntgenfoto’s van vrijende mensen zijn aangebracht. In de jaren negentig begon hij tot ongenoegen van dierenrechtenactivisten met het tatoeëren van varkens. Voordat het tatoeageproces begon, werden de dieren overigens wel door een dierenarts onder narcose gebracht. De arts zag er naderhand ook op toe dat er door de tatoeages geen infecties ontstonden. Nadat de varkens een natuurlijke dood waren gestorven, werden ze opgezet en hun huid verkocht. Enkele van die huiden zijn in het museum te zien.
Het meest vermaard is Delvoye wellicht vanwege Cloaca: een poepmachine die het menselijke spijsverteringsproces nauwkeurig nabootst. De machine zet voedsel om in uitwerpselen die niet of nauwelijks van het origineel zijn te onderscheiden. Op de expositie is de machine niet te zien. Wel zijn er röntgenfoto’s van het apparaat te bewonderen.
Vandaag de dag is Delvoye bovenal een cultureel ondernemer die zijn ontwerpen aan ambachtslieden van over de hele wereld uitbesteedt. Een voorbeeld daarvan zijn de reiskoffers die hij door Iraanse ambachtslieden liet bewerken. Labour of Love was tot 29 januari in Het Noordbrabants Museum te bezichtigen. Het museum is voorgekomen uit het Noordbrabants Genootschap.
Januari 2023, tijd voor de jaarlijsten van de muziek van 2022
De lijst van 5 van Frank Pisart, less is more.
Warpaint
1.Warpaint-Radiate like this. We Transfer heeft in juli 2022 in coproductie met Sonos de integrale live-uitvoering in The Basement van producer Nigel Goodrich on line gezet. Kij en je bent er bij en je bent verkocht.
2.Eefje de Visser-Bitterzoet. Live gezien bij November Music 2022 in Den Bosch. Eredivisie!!
3.Goldband-Betaalbare Romantiek. Onbetaalbare combinatie van humor en goeie muziek Hebben in 2022 alle festivals volledig platgespeeld. Van Noodgeval en Kinderwens krijgt iedereen een glimlach op z’n gezicht.
4.New Cool Collective-Yunikon. Op de Parade in Den Bosch zag ik ze in 2022 misschien wel voor de 30e keer optreden. Dit is hun 28e (??!!) CD, up tempo mix van jazz en latin en de beste musici van Nederland op de looonlijst.
- James Francies-Purest Form. Live met zijn trio in Paradox, ik zag hem in het BIM-huis. Francies (geboren 1995) is op piano van zeldzame klasse!! En als hij je niet van je stoel afblaast, dan doet drummer Damion Reid dat wel, die speelt met 2 handen en 2 voeten gelijktijdig 5 verschillende ritmes! Ongekend, virtuoos!
De lijst van Ronald van Hest, een tikje doomy, veel drones. Voor de ge-oefende luisteraar.
November Music / FAQ Festival TIPS van Ronald van Hest oktober 2022
Al sinds 2010 presenteert het FAQ Festival op verschillende locaties in Den Bosch experimentele elektronische acts. Sinds vorig jaar onder de paraplu van November Music.
Het meest in het oog springende optreden is dat van Stephen O’ Malley en Kali Malone, dat op donderdag 3 november om 21.00 uur in de Toonzaal plaatsvindt. Maar er is meer fraais te zien en te horen. We pikken er een paar hoogtepunten uit.
De New Yorkse componist Tristan Perich staat vrijdag 4 november in de Toonzaal. Hij voert dan de composities Noise Patterns en Tone Patterns uit. In Perich zijn werk klinkt zijn fascinatie voor wiskunde, scheikunde en codes door. Het concert begint om 22.00 uur.
Keith Fullerton Whitman treedt zaterdag 5 november vanaf 21.45 uur op in de Club Zaal van de Verkadefabriek. Deze in Fort Greene, Brooklyn gevestigde componist heeft een gevarieerd oeuvre dat uiteenloopt van ambient tot abstracte geluidskunst.
Peter Zegveld geeft zaterdag 5 november vanaf 21.45 uur acte de présence in de Willem Twee. Zegveld is een beeldend kunstenaar die optreedt met zijn muziekmachines.
Beatrice Dillon en Kuljit Bhamra delen zaterdag 5 november vanaf 20.00 uur het podium van de Club Zaal van de Verkadefabriek. Dillon, die elektronische dansmuziek maakt vanuit Londen, scoorde in 2020 met haar album Workaround de nodige open doekjes. Bhamra is een gerenommeerde Brits-Indische componist, producer en tablaspeler.
Donderdag 3 november treden Sote en Tarik Barri vanaf 20.00 uur op in de Toonzaal. Daar brengen zij Majestic Noise, een audiovisueel gebeuren.
Een uitgebreide preview op FAQ vindt je op onze nieuws pagina.
September 2022. Een wandeling langs de wereld van de kunst in Den Bosch.
We starten weer bij Museum Slager met de tentoonstelling “Met dank aan Jheronimus”. De realistische schilders uit de stal van Galerie Lieve Hemel toveren met licht en brengen ons onder de indruk van hun schilderkunstige vaardigheden.
Galeriehouder Koen Nieuwendijk werd ooit enthousiast van schilderkunst door de Jeroen Bosch tentoonstelling in 1967 (georganiseerd door het Noordbrabants Genootschap, by the way). Koen stelt zich als galeriehouder dienend op om kunstenaars een tevreden leven te geven.
Welk werk uit de tentoonstelling vindt Koen mooi? Een uitgebreid verslag van de tentoonstelling en een interview met Koen Nieuwendijk vind je op de pagina Nieuws.
Verder naar de Sint Jan waar Huis 73 het werk van de deelnemers aan de Kunstprijs tentoonstelt en in die samenwerking laat Huis73 in de Hinthamerstraat relikwiëen uit de Sint Jan zien. Zie het indringende werk Kracht van Wendy Smolders, gemaakt van voedingszakken.
Door naar het Noordbrabants Museum waar we onder de indruk zijn van het werk van de verdwenen
kunstenaar Pieter Stoop. Energie en passie spatten van de enorme schilderijen af. We praten met Jacqueline Grandjean over de nalatenschap van Charles de Mooij en de open gesprekken die zij voert met mensen over het Museum voor alle Brabanders. Welke werken van Pieter Stoop vindt Jacqueline mooi? Een uitgebreid verslag van de tentoonstelling en een interview vind je op de pagina Nieuws.
Den Bosch fotostad ?!? Mei 2022
Den Bosch is de cultuurstad van het zuiden, thuishaven van het Noordbrabants Genootschap, wat valt hier nog te beleven buiten de geneugten van de bossche bol??? Is Den Bosch een fotostad??? Neen, toch? Of toch wel?? Een wandeling door de stad:
We beginnen bij museum Slager, een tentoonstelling van fotograaf Frank van Driel.
Frank van Driel
Verleden, heden en de toekomst met elkaar verbinden. Dat beoogt de in Leiden geboren maar in Den Bosch residerende fotograaf Frank van Driel, van wie tot 3 april in Museum Slager de expositie The Art of Perception te zien was. De foto’s ogen, mede door van Driels lichtgebruik, als klassieke schilderijen, maar zijn dat in de verste verten niet. Ze zijn onconventioneel, door bewegen en beweging en doordat stillevens met naakten worden gecombineerd. De vaak ingenieuze beeldcomposities zijn niet wat ze op het eerste gezicht lijken.
Zo is er een foto van een vrouw met een jachtgeweer die jong en hip oogt. Maar in een interview met Dtv zei Van Driel dat ze het haar heeft dat zijn 90- jarige grootmoeder iedere ochtend in een rolletje deed voordat ze haar Zeeuwse onderkapje opzette. Ook zijn de ogen en het geweer altijd op de kijker gericht. Waar je je ook in een ruimte, waar het werk hangt, bevindt.
De foto’s zijn ook indrukwekkend vanwege het formaat, ze zijn enorm en ondanks die grootte tot in detail scherp. Ik vroeg Frank van Driel hoe hij dat doet. Hij werkt met een digitale Hasselblad, een 100 miljoenpixelcamera. De opnamesessies vinden vaak in een halve dag plaats omdat er alleen met daglicht gewerkt wordt. Hij gebruikt lange sluitertijden en presenteert de foto’s verzorgd op dibond of kunstenaarspapier. De foto’s worden niet digitaal bewerkt. Frank heeft een voorliefde voor de persoonlijke symboliek van de Vlaamse primitieven, met name Jeanne Fouquet (15e eeuw). Wie thuis nog eens wil kijken naar het werk van Frank van Driel kan het monumentale (38 x 31 cm) boek ‘to be frank’ aanschaffen via zijn website (https://www.frankvandriel.com)
Verder naar het op steenworp afstand gelegen Designmuseum Den Bosch. over de Argentijnse kunstenaar Lucio Fontana te zien. Naar aanleiding daarvan vroeg het museum het fotografenduo Anuschka Blommers en Niels Schumm om werken van Fontana op de gevoelige plaat vast te leggen en er een eigen interpretatie aan te geven. Het resultaat, de expositie Blommers / Schumm find Fontana, is nog tot en met 29 mei in het Design Museum te zien.
Lucio Fontana (1899-1968) , die een groot deel van zijn leven in Italië woonde, is de grondlegger van het spatialisme. Dat is een kunststroming die kunst wil gebruiken om nieuwe fysieke omgevingen te creëren en die zich distantieert van het natuurlijke vertrouwen van kunstenaars in de schilderskunst en de illusie van ruimtelijke diepte. Om de ruimtebeleving op haar kop te zetten, maakte Fontana met een priem en mes gaten in zijn kunstwerken.
Hoewel Fontana vooral bekend is als schilder, maakte hij ook ruimtelijke installaties en schilderijen en sieraden. Van die laatste twee categorieën kunstwerken heeft het Design Museum er twintig in huis, de grootste verzameling werk van Fontana in Nederland.
Ondanks het feit dat Blommers / Schumm veel in de wereld van de mode en luxe-industrie werkt, heeft het duo een fascinatie voor gewone mensen en objecten uit onze directe omgeving. De veelal eenvoudig van vorm zijnde objecten van Fontana sluiten daar mooi op aan. Ze worden fraai in 20 lichtkasten gepresenteerd. Op verschillende manieren geven Blommers en Schumm een eigen draai aan het werk. Zo wordt er aan een object een tafel toegevoegd en wordt een ander kunstwerk verdubbeld. Het meest in het oog springend is misschien wel het zand dat ze bij een rugbybal van keramiek hebben geplaatst. Een eigenzinnige blik op het werk van een al even eigenzinnige kunstenaar.
Vervolgens naar het naastgelegen Noordbrabants Museum waar anesthesist en fotograaf David Pattyn de foto’s van de coronapandemie van dichtbij in het JeroenBoschZiekenhuis laat zien.
BOSSCHE PARELTJES Maart 2022
Den Bosch is de cultuurstad van het zuiden, thuishaven van het Noordbrabants Genootschap, wat valt hier nog te beleven buiten de geneugten van de bossche bol???
Design Museum Den Bosch
Goth
De duistere dertien
Tekst en selectie : Ronald van Hest
Cor Unum 2022
Door Ronald van Hest
Ooit begon het als een kleinschalig werkverschaffingsproject voor werklozen in Orthen, maar inmiddels is het uitgegroeid tot een internationaal vermaard keramiekbedrijf: Cor Unum. Een gesprek met curator en directeur Charlotte Landsheer over de belangrijkste ontwikkelingen die het bedrijf heeft doorgemaakt.
Cor Unum (Latijn voor een van hart), een gezamenlijk initiatief van de Gemeentelijke Sociale Dienst en de rooms-katholieke Dr. Ariënsstichting, startte in 1953 in een lokaal van de oude jongensschool in Orthen. Eerst richtte het bedrijf zich op werklozen, daarna op mensen met een arbeidshandicap. Het bedrijf had grote moeite om het hoofd boven water te houden.
Daarom stelde de gemeente in 1959 Zweistse Landsheer als hoofd aan, de vader van de huidige directeur Charlotte Landsheer. “Mijn vader was op dat moment docent aan de kunstacademie in Den Bosch”, vertelt ze.“Hij moest het productieproces op een efficiëntere manier laten verlopen. Daarbij spelen mallen een grote rol. Eerst komt een ontwerper bij ons aan. Aan de hand van diens ontwerp wordt een model gemaakt. Dat model wordt omgezet in een mal van gips. In die mal wordt vloeibare klei gegoten. Het gips van de mal heeft een zuigende werking en zorgt dat er een scherf van klei ontstaat. Hoe langer je de klei in de mal laat zitten, des dikker de scherf wordt. Als de klei uit de mal is gehaald, worden de gietnaden weggewerkt en wordt het geheel geglazuurd. Vervolgens gaat het aardewerk de oven in.“
Mallen in de werkplaats van Cor Unum
Servies rond en vierkant van Zweitse Landheer.
“Mijn vader stelde de mens altijd centraal”, vervolgt Landsheer. “In het productieproces werd ook altijd rekening gehouden met de beperkingen van de werknemers. Zo was er een man die last van trillingen had. Die trillingen resulteerden in subtiele verticale lijnen. Deze lijnen zijn te vinden op de vazen en kommen van de grafiocreeks, die een groot succes werd. Nu herhaalt de geschiedenis zich met onze collega Sander die 3 jaar geleden een hersenbloeding kreeg en nu ook vazen met lijnen schildert vanuit zijn rolstoel.”
In 1987 vertrok Zweitse Landsheer na 28 jaar bij Cor Unum. Zeven jaar later deed Charlotte bij het bedrijf haar intrede. Ze ging als werkleider aan de gang bij de nieuwe afdeling productontwikkeling. “Eind jaren negentig trad er een belangrijke verandering in werking”, vertelt ze. “De sociale werkvoorziening werd geherstructureerd en verschillende afdelingen, waaronder Cor Unum, werden afgestoten. Het werd een vrij bedrijf dat in handen van de familie Krapels kwam. Ik ging mee als bedrijfsleider en de mensen met een arbeidshandicap konden ook gewoon blijven.”
Uiteindelijk bleek het bedrijf niet rendabel genoeg. “In 2009 stopte de familie Krapels ermee”, aldus Landsheer. “Vervolgens ben ik met een bedrijfsplan naar de rechter gegaan om gedaan te krijgen dat we de moedermallen konden behouden. Die moedermallen zijn belangrijk, omdat van daaruit alle andere mallen gemaakt kunnen worden. Gelukkig lukte het en kon het bedrijf als stichting worden voortgezet.”
Inmiddels zetelt Cor Unum al weer 4 jaar in een riant pand aan de Vughterstraat 270. “Hier hebben we voor het eerst ook een echte winkelfunctie”, vertelt Landsheer “De mensen met een beperking zijn gebleven. Maar daarnaast hebben we verschillende stagiaires van opleidingen zoals St. Lucas in Boxtel en De Rooi Pannen in Tilburg. Het past in ons streven om ook een leerplek te zijn”.
Benno Premsela en Bruno Ninaber van Eyben
Geert Lap maakt het ovaal
“Een belangrijk verschil met vroeger is dat ontwerpers tegenwoordig naar ons toe komen. Gedurende ons bestaan hebben we het geluk gehad dat we met verschillende bekende ontwerpers hebben mogen werken. Te denken valt daarbij aan Benno Premsela, Geert Lap , Bruno Ninaber van Eyben en Marc Newson. Die stonden toen nog aan het begin van hun loopbaan, waardoor ze voor ons nog betaalbaar waren. Verder organiseren we ieder jaar een ontwerpwedstrijd voor beginnende ontwerpers: de Cor Unum Design Contest. Die is inmiddels aan de tiende editie toe.”
Atlantis van Roderik Vos
De winnaar van de ontwerpwedstrijd krijgt 500 euro en wordt door Cor Unum begeleid in het onderzoek naar de productie van zijn of haar ontwerp en het op de markt brengen daarvan. Belangstellenden kunnen zich sinds 13 september via de link op de website van Cor Unum inschrijven voor de wedstrijd. Tot uiterlijk 14 januari 2022 kan je je inschrijven en tot 10 maart kan je een prototype van het ontwerp inleveren.
Het Noordbrabants Museum 2021
Salvador Dalí
Salvador Dalí is bij het grote publiek vooral bekend als de surrealistische schilder die zijn droombeelden vangt in heldere, bijna fotografische, schilderijen, die vaak optisch bedrog bevatten. Het Noordbrabants Museum in Den Bosch zoomt tijdens de tentoonstelling Dalí- en niets anders echter in op de minder bekende kanten van de schilder. Er is veel aandacht voor zijn commerciële activiteiten. Dali heeft herhaaldelijk zijn artistieke kwaliteiten in dienst van het bedrijfsleven gesteld. Zo zijn er op de expositie advertenties voor nylonkousen van Bryans, aardolie van Shell en auto’s van Datsun te zien. Verder toont het museum onder meer ontwerpen voor parfums en Chupa Chups lolly’s.
Een ander belangrijk onderdeel van de expositie vormen diverse schetsen die Dalí heeft gemaakt. Hieronder bevinden zich schetsen voor Destino, een animaltiefilm waar hij in 1946 samen met Disney aan werkte. De film werd destijds niet afgewerkt, maar vond in 2003 alsnog zijn voltooiing.
Zeer in het oog springend is Dali’s in de jaren zeventig gemaakte bewerking van Los Caprichos (De Grillen), een aquatint-etsreeks die oorspronkelijk aan het eind van de achttiende eeuw door Francisco Goya gecreëerd werd. Goya bespotte daarin de dwaasheden van de toenmalige Spaanse maatschappij. Dali voegde aan de oorspronkelijke zwart-wit prenten gekleurde en erotische elementen toe.
Maar bovenal is er bij de tentoonstelling veel ruimte voor foto’s van de Franse fotograaf Robert P. Descharnes. Descharnes heeft Dalí in totaal liefst meer dan 60.000 keer op de gevoelige plaat vastgelegd. Uit die omvangrijke collectie heeft het Noordbrabants Museum 125 foto’s uitgekozen. Ze tonen de schilder zowel aan het werk als in zijn vrije tijd met vrienden en zijn vrouw Gala. Op de foto’s toont Dalí zich dikwijls een poseur. Het is Dalí ten voeten uit, want niet alleen zijn werk was aandachttrekkend. Ook zijn opvallende uitspraken, theatrale gedrag en excentrieke voorkomen, waarbij de gekrulde snor het meest in het oog springt, waren spraakmakend. Dalí – en niets anders was tot en met 21 november 2021 in het Noordbrabants museum te zien. Het museum is voortgekomen uit het Noordbrabants Genootschap.
(tekst Ronald van Hest)
Jazz in Duketown. 2021
Den Bosch van 21 tot en met 24 mei 2021.
Op 4 podia in de W2 en de Verkadefabriek in Den Bosch. Geen publiek, de concerten zijn via stream live te volgen. Een mooi programma, de muzikanten zijn blij weer op te kunnen treden en wij, het publiek, zijn blij om weer eens live muziek te zien, weliswaar op afstand. Door Ronald van Hest en Frank Pisart.
Yuri Honing Acoustic Quartet in de grote zaal van de Verkadefabriek vrijdag 21 mei
Voorovergebogen, z’n ogen dicht, weeft Wolfert Brederode minimalistische structuren op z’n piano. Gullie Gudmundsen, ook z’n ogen dicht, zet accenten met z’n akoestische bas, spaarzaam, alert. Dan, Joost Lybaart, het door hem zelf gekooide beest, is de basis met super strakke soms onnavolgbare ritmes. Dan, ja het is in de grote zaal, Yuri op tenor, de mammoettanker van geluid vaart binnen, een dijk van een echo, rake uitgesponnen noten snijden recht je ziel in. De band neemt ons mee in een muzikaal avontuur. Filmisch (er staat een rookmachine!), vloeiend, eenvoudig, de muzikanten vinden elkaar bijna telepathisch, ze weven een prachtige muzikale structuur.
Dan After All van David Bowie (over diens broer in een inrichting en donkere gedachten over z’n eigen sanity). De basis droog, strak, melodisch en dan de melancholische sax met veel echo die langzaam wegzakt in het niets. Halverwege het concert een eruptie, freaky sax-solo, Joost het beest mag loos, dan eindigt het plots. Melodisch verder, Gullie pakt de strijkstok, Wolfert werkt in het midden en laag, nooit in t hoog. Dan de sax die de vrijheid zoekt en later samenkomt in rust.
Zo’n concert is een cadeautje van Jazz in Duketown.
Vlek: gezien in Willem Twee Toonzaal op vrijdag 21 mei.
Een concert van Vlek is zonder meer een groot luisteravontuur. Een uur lang wordt de luisteraar meegenomen in de meest uiteenlopende sferen en muzikale extremen. Vrolijke en gemoedelijke klanken worden net zo gemakkelijk afgewisseld met moody composities en free jazz-achtige uithalen van de blazerssectie. En ook voor invloeden uit de blues en heavy rock draait de band zijn hand niet om. In afsluiter Grand Hotel tovert gitarist Jacq Palinckx met wat gereedschap de meest
rare klanken uit zijn gitaar. Geen schoonmaakmiddel krijgt deze Vlek eronder!
Pax the humanoid- Gezien: zondag 23 mei, Willem Twee Poppodium
In het verleden vierde hij triomfen als frontman van The Kyteman Orchestra, maar tijdens Jazz in Duketown bewijst Pax the humanoid dat hij ook solo zijn mannetje staat. Nou ja, solo. Vier musici begeleiden hem in de Willem Twee: Niels Broos (toetsen, eveneens ex- Kyteman Orchestra), Gersom Raams (gitaar), Glenn Gaddum Jr. (bas) en Jori Olijslagers (drums). Zij zorgen voor een inventieve mix van hiphop, jazz, soul en funk. Maar er is ook het donkere en indringende Call It Freedom, waarin Pax zich een maatschappijkritische observator in de traditie van Gil Scott-Heron en Michael Franti toont. Zangers met wie hij ook de nodige vocale overeenkomsten heeft. Of Pax relaxed onderuit zit of zelfverzekerd rondslentert: de hele tijd wekt hij de indruk alles volledig onder controle te hebben. Voor het inzetten van de vette funk-afsluiter Hell vraagt hij het publiek om thuis de boel helemaal af te breken. Grote kans dat men dat al lang daarvoor heeft gedaan.
Bruut, featuring Anton Goudsmit clubzaal in de Verkadefabriek op zondag 23 mei
Plezier in de muziek staat hier voorop! Lachende gezichten, veelzeggende blikken. De band staat als een rock and roll orkest uit de fifties te grooven. Dan worden we weer een spaghettiwestern ingetrokken met een hoofdrol voor de shadowsgitaar van clown Goudsmit. Met een slepend ritme wordt er filmmuziek ingezet met lyrische melodiëen op gitaar en sax. Met een schuine knipoog naar het songfestival wordt een uptempo-uitvoering gegeven van Poupee de Cire (geschreven door Serge Gainsbourg, France Gall won hier in 1965 mee). Bruut raast hier als een amusementsorkest doorheen met een vlammend orgel, tambourijn erbij en Goudsmit gooit m nog eens in de hoogste versnelling.
Zo leuk kan muziek zijn!!
Typhoon, de energieke Nederlandse rapper, en de verstilde Belgische jazzmusicus Jef Neve. Het lijkt op het eerste gezicht een misschien wat merkwaardige combinatie, maar de praktijk blijkt anders. Motel Mozaique bracht ze in 2015 voor het eerst bij elkaar en sindsdien is er muzikaal wat moois gegroeid tussen de heren. De blikken en lachen die ze elkaar in de Verkadefabriek toewerpen, bewijzen dat ze zichtbaar plezier beleven aan hun samenwerking. Het concert is zeker geen greatest hits show van beide musici. Komt er al een bekend nummer voorbij , zoals Surfen van Typhoon, dan wordt dit in een ander jasje gestoken. En de rapper is ook niet de rondspringende wervelwind die we van zijn reguliere concerten gewend zijn. Rustig zittend op zijn kruk improviseren hij en Neve erop los. Heikele thema’s worden daarbij niet geschuwd. Tijdens een improvisatie roept Typhoon mensen op met elkaar in gesprek te gaan over onderwerpen als kolonialisme en racisme en pijnlijke feiten onder ogen te zien. “Wees moedig in je ongemak”, aldus de rapper. “Ik ben de stem van de vooruitgang”, klinkt het pretentieus in hetzelfde nummer. Dat hij hiermee wegkomt, komt door Typhoons ontwapenende persoonlijkheid. Voeg daarbij Neves poëtische pianospel en we kunnen gerust spreken van een vruchtbare samenwerking die naar meer smaakt.
New Cool Collective grote zaal in de Verkadefabriek, maandag 24 mei
Blij om weer op te treden. Voor het eerst onversterkt: er staan wel kleine versterkertjes, maar de piano is onversterkt. Benjamin Herman, bandleider, geeft aan dat de band zo zichzelf uitdaagt om ook heeel zachtjes te spelen. Rustig maar strak van start met Skinned, lekkere percussie (Frank van Dok en Jos de Haas geven de band hiermee zo’n lekker latinsausje), solos van gitaar, sax, trombone en piano en een melancholisch slot. In het 2e nummer, Rumbo, speelt David Rockefeller een lyrische solo op trompet, ondersteunt door stevige percussie en mooie partijen voor de blazerssectie. In La Rana (de kikker) stuurt Benjamin de saxofoon alle kanten op en jaagt Joost Kroon op de drums met z’n swipes de band nog wat op. Dan een zudafrikaans uitstapje met een dialoog tussen gitaar en blazers. Het begint rustig, maar dan neemt Rory Ronde met een enorme, prachtige gitaarsolo de boel onder vuur en knalt de band door!!
Ik denk dat ik deze band al zo’n 40 keer gezien heb en besef dat de vrolijke muziek altijd in een feestje uitmondt, maar deze keer , voor het eerst, wel een feestje zonder publiek. Talent en drive van de band zijn er niet minder om.
Verder met Bakiff van Duke Ellington met een mooi slepend ritme. Vervolgens Harlem Nocturne, met een melodie op saxofoon die iedereen herkent en je van de saxofoon laat houden. In Line Flynn opent met een prachtige intro op de vleugel van Willem Friede en, als je dan nog niet verkocht bent, gaat Leslie Lopez er met een vette solo op z’n akoestische bas uit 1961 nog even tegenaan waarna David Rockefeller op muted trompet met een lyrische solo afrondt.
Dan is het podium met Max (naar drummer Max Roach) voor Joost Kroon (speelt net zo makkelijk jazz in oa NCC als rock in Kane) eerst een solo op de koe-bel en vervolgens met swipes op de drums! De band rond af met Thierno en een melancholische hoofdrol voor de sax.
Muziek is feest, New Cool is feest!! Bedankt Jazz in Duketown!!
Bevrijdingsfestival 2021 in Den Bosch
De vrijheid vieren en duiden in al haar facetten. Daar draaide het ook dit jaar weer om tijdens de diverse bevrijdingsfestivals. Vanwege alle coronaperikelen, bestonden de bevrijdingsfestivals ook dit jaar weer uitsluitend uit online-edities
In ‘s-Hertogenbosch werd de aftrap gegeven met het ontsteken van het bevrijdingsvuur op de Pettelaarse Schans door burgmeester Jack Mikkers en jeugdburgemeester Jop van Peufflik. Ze bevonden zich in het gezelschap van oud JOVD-voorzitter en mediapersoonlijkheid Splinter Chabot. Die vergeleek vrijheid met zuurstof. “Als het er is, is het prima. Maar als het weg is, stik je.” Volgens Mikkers kan inviduele vrijheid niet bestaan zonder die van het collectief. “Vraag bij je eigen handelen altijd af wat jou vrijheid om dingen te doen voor de ander betekent”, aldus de burgervader.
Ter gelegenheid van het festival werd The Freedom Band in het leven geroepen, een zeer grote gelegenheidsformatie . Onder de muzikanten bevonden zich bekende namen als Anneke van Giersbergen (voormalig zangeres van The Gathering), Björn van der Doelen en Nona. Zij brachten een vlammende versie van het The Scene-nummer Iedereen is van de wereld. Verder waren er ook weer de jaarlijkse ambassadeurs van de vrijheid: volkszanger Tino Martin, zangeres Davina Michelle en rapper Jonna Fraser. Tino Martin reisde samen met schrijver en filmmaker Natascha van Weezel naar kamp Westerbork en Davina Michelle en Jonna Fraser gingen in gesprek met fans. In de bijdrage van Davina Michelle ging het vooral om de vrijheid om jezelf te kunnen zijn, terwijl in het filmpje van Jonna Fraser etnisch profileren door de politie centraal stond.
Daarnaast waren er vrijheidscolleges van onder meer komiek Soundos El Ahmadi, auteur Haroon Ali en zanger en presentator Joris Linssen. El Ahmadi vertelde hoe moeilijk het was om als vrouw uit een minderheidsgroep haar droom te kunnen verwezenlijken. Ali deed uit de doeken hoe hij met de islam brak en uit de kast kwam. Iets wat zijn moeder accepteerde, maar hem op een breuk met zijn vader kwam te staan. Joris Linssen poneerde in zijn college de stelling dat de belangrijkste vrijheid misschien wel de vrijheid is om fouten te kunnen maken.
Duidelijk is dat vrijheid voor iedereen wat anders kan betekenen. Het bevrijdingsfestival is een nuttig instrument om daar meer inzicht over te verschaffen en het belang van vrijheid aan te tonen. Hopelijk de volgende keer weer op oude manier en met publiek.
Door Ronald van Hest
We hebben een archief gemaakt met aparte pagina’s van:
De Jan Naaijkensprijs
De Jan Naaijkensprijs JR
De Arena
Papieren Juweeltjes 2018
Van 4 november 2017 t/m 18 februari 2018 was in Het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch de tentoonstelling Papieren juweeltjes van de collectie van het genootschap te zien. De tentoonstelling was samengesteld uit de verzamelingen van Het Noordbrabants Museum in Den Bosch en de Brabant-Collectie te Tilburg. Beide verzamelingen vormden ooit een geheel: de omvangrijke en kostbare collectie werd door ons bijeengebracht. In 1986 werd de collectie gescheiden en overgedragen aan het Noordbrabants Museum en aan de Universiteit van Tilburg . De kunstwerken en historische objecten en een deel van de tekeningen en prenten bleven in Den Bosch. De boeken, handschriften, kaarten, en foto’s en het overgrote deel van de prenten en tekeningen kwamen uiteindelijk terecht in de bibliotheek van de universiteit. In 2017, 180 jaar na de oprichting van het genootschap, waren de meest bijzondere werken op papier uit de collectie weer samen te zien in de stad waar de collectie ontstond: ’s Hertogenbosch.
Onderstaand wat video’s.
Nuni Weisz' exhibition Valkhof after winning the Jan Naaijkensprijs 2017
Jan Naaijkensprijs 2016
De Arena
Wolkenlucht in my backyard
De Nieuwe Vincent in 5 afleveringen